Müzik Etkinlikleri: Dalcroze Etkinlikleri

DALCROZE   YAKLAŞIMI  NEDİR ?

1900’lü yıllarda gelişmeye  başlayan ritmik jimnastik 1920 ‘ lerde  daha yeni ve gelişkin boyutlara ulaşmıştır.Bu gelişmede İsviçreli müzik eğitimcisi Dalcroze’un büyük katkıları olmuştur.

Bu konuyla ilgili çevresinde  seminerler, workshoplar ve tanıtımlar yaptı.1911 de kendi enstitüsünü kurdu.Eğitim programı solfej, doğaçlama, ritmik jimnastik ve diğer dersler olan anatomi, fizyoloji, psikoloji ve plastik ve koreografik  hareketlerden oluşmaktaydı.

Emile Jacques Dalcroze (1865-1959) Eurhythmics (iyi ritim) sistemini 1903’te Cenevre konservatuarında  müzik eğitimcisi iken ,öğrencilerinin ritim konusunda zorlanmaları üzerine geliştirmeye başlamıştır. 1892’de Cenevre konservatuarında armoni ve solfej öğretmeniyken özel öğretim metodları üzerinde yoğunlaşan Dalcroze, yeni bir fikir olan “müzik-hareket” fikrini ortaya attı ve müzik eğitimine soktu.

1926 yılında ilk uluslar arası eurhythmic  kongresi düzenlendi.Dalcroze  1950’de öldü,çalışmaları ise enstitüsünden mezun ettiği öğrencileri tarafından sürdürüldü.

Dalcroze , algılama ve doğaçlama yetilerinin eğitilerek arttırılabileceğini savunmuştur.Bunun vücut,  ruh ve akıl bütünlüğü  içinde gerçekleşebileceğini  vurgulamış, ritmik hareketlerin  ve müzikle uyumun geliştirilmesi için yapılacak çalışmaları üç bölümde değerlendirmiştir; ritmik hareketler, işitme çalışmaları ve doğaçlamalar (Doğan ve Altay, 1996,s.8).

Çocuklar ses çıkarmak için içgüdüsel olarak hareket ederler ve kendilerini  hareket içinde ifade  ederler.Bu ifade , şarkı, konuşma  ve işaretler yoluyla olur.Müziğin temel eğitiminde ilk amaç  çocukta müzik sevgisini  uyandırmak , hayal dünyasını ve müzik imgesini geliştirmek , ritim duygusunu  ve kulak duyarlılığını  keskinleştirmektir (Pamir s.5).

Müzik öğretim yöntemlerinden biri olan Dalcroze metodu , müziğin temel elementleri olan  ritim, dinamikler, ton ve form ile müzik öğretimine yer verir.

 Dalcroze yöntemi’nde müziğin   temel eğitiminde  en önemli  nokta , ritim ve müzikle ilgili ana unsurların  ritmik jimnastik ya da  vücut hareketleri  ile öğretilmesidir. Yöntem ritim duygusunu sağlamlaştırdığı  gibi , karekter , kararlılık , kendine güven duygusunu da  güçlendirmektedir.Müzik yeteneği olmayan  , engelli olan çocuk gruplarında  bile olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Dalcroze’un yaklaşımı müzik ve jimnastik korelasyonu sistemi yoluyla  ,  beynin bedeni kontrol altında tutması esasına  dayanmaktadır.Bu sistemde müzik başlar, ilerler ve beden ritme cevap  vermeye başlar.Bedenin ritme verdiği cevap başta bilinçsizce yapılan hareketlerdir  ve öğrenciler büyük olasılıkla hareketlerle doğaçlama  yorumlarla bedensel kompozisyon oluşturmaya başlarlar.

Dalcroze yaptığı çalışmada bedenin doğal cevaplarını  harekette,eurhythm (iyi ritim) kelimeleri altında toplamıştır.Dalcroze öğrencilerin geniş ve doğal  hareketler ile müziği ifade etmede özgür bırakıldıklarında içlerindeki müziği keşfettiklerini ve tempo ve melodi  gibi ,  derste öğretilmeye çalışılan  pek çok kavramı   anladıklarını  ifade etmektedir.

Eurhythmic uygulamasının amacı , öncelikle   öğrencilerin ritmi doğru hissetmeleri  ve yaratıcılıklarını  bedensel araştırmalar yoluyla sağlamayı amaçlar.Çünkü sinir sistemi  ritmik hareketin temelidir.

Dalcroze yönteminin dayanak noktası ;

 insan bedeninin müzikal fikirlerin kaynağı olması, insan hareketlerinin ise müzikal algılamaya etki etmesidir.Müzikal duyarlılığın gelişimini Dalcroze üç  yöntemle sağlamaktadır:

1.Fiziksel açıdan :Koordinasyon gelişimi ,fiziksel esneklik,denge, beden bölümlerinin bağımsızlığı,hızlı bir şekilde işitilen ve görüleni benimseyerek yanıtlamayı sağlamak

2.Düşünsel açıdan:Konsantrasyon gelişimi,hafıza, sağ ve sol beyin loblarının işitsel ve görsel gözlem yoluyla  sağlamak,

3.Duygusal açıdan:Gelişmiş anlatım ve sosyalleşme tecrübeleri ile iletişimin arttırılması, grup içindeki  aktivitelerinin arttırılmasını sağlamak

Dalcroze metodunda ritim ,  ölçü ve nüanslar eller ve kollarla, bütün vücutla ifade edilir.Vücudun hakimiyeti altında vücutla aklın sıkı işbirliği sayesinde ritmik zihniyet  oluşturmak için müzikoplastik bir ritim duygusunun geliştirilmesi   amaçlanmaktadır

Dalcroze’un düşündüğü eğitim, sinir sisteminin eğitimidir.Vücutla akıl ve istekle iktidar arasında  devamlı ve düzenli iletişim kurulmasına, sonra da bunların dışa çıkarılmasını sağlamaya çalışır.İlk derslerden itibaren çocuğun ilgisi  müzik ve ses yardımıyla  kazanılmaya çalışılır.Çocuk önce ritimleri sonra sonoriteleri (ses renkleri) tanıyacaktır.Kollar vuruşları ifade etmede kullanılır..Hafif vuruşlar  üzerinde az bir kuvvet  ve enerji harcanır, kuvvetli bir “HOP” sesiyle hareketler değiştirilir.Piyano bu çalışmaların ayrılmaz bir parçasıdır.Çocuk piyanodan gelen her türlü  ritme cevap vermek zorundadır.

Dalcroze metodu ,  müzik eğitiminin üç ana unsuru olan ritim, dinamikler, ton ve formu içerir

Dalcroze metodu üç dalı içerir;

1.Eurhythmics öğretimi , ritmi ve ritim içinde dinamiklerin çalışılması ve öğretilmesini kapsar.

2.Solfej eğitimi;Kulak, görme ve öğrenmede  porte üzerindeki melodi ve armoninin öğretilmesini kapsar.

3.Doğaçlama ; ise doğaçlama yoluyla öğrencinin kendi buluşu olan hareketlerin ses ve enstrüman ile desteklenerek, öğrencinin doğaçlama yeteneğinin ritim ve müzik ile geliştirilmesini kapsar.

Dalcroze metodu ile eğitime başlayan  çocuklar  ve yetişkinler için bu üç dal şarkı, öğrencilerin hareketleri  ,  şarkı ve oyunun  içinde yer aldığı  çeşitli aktiviteler ile öğrencilerin  dinleme, karşılık verme ve buna bağlı olarak yeni vücutsal  devinimler icat etmeleri sağlanır.Öğrencilerin durumları seviyeleri  ilerleyince yöntem gereği bu üç dal birbirinden ayrılır ve her biri kendi sınıfını oluşturur.Her bir sınıf bu üç dalla ilgili ayrıntılı çalışmaları içerir.Bu yeteneklerin geliştirilmesi ile  devinduyum  (kinestetik)  hassasiyet ve bu  mekanizmanın sinir sistemi yoluyla geri bildirime  uğraması ,akıl ve beden yani beyin-kas  koordinasyonu arasındaki  iletişimi sağlamaktadır.

Dalcroze yaklaşımı öğretimde  ritmik hareketlerin ve müzikal konseptin anlaşılmasını içerir.Müzikal konseptin öğrenilip anlaşılmasında ritmik hareketlere yer verir. Her yaştan ve her gruptan kişilerin müzikal gelişiminde  yaklaşım  üç bölümdür;

Bu bölümler ;

1.Ritmik hareketlerin  bütünleşmesi

2.Kulak eğitimi

3.Doğaçlama  sıralaması kullanılır.

Dalcroze Yaklaşımının  Müzik Eğitiminde Çocuklara  Kazandırdığı Yetiler

Dalcroze Metodunda  çocuklar müzikal uzmanlık ve doğaçlamayı çalışırlarken fiziksel hareket ve  ve işitmenin kombinasyonunu  deneyimi kazanırlar (Blom,1964).

Bu deneyimler ;

·         Öğrenirken tüm yeteneklerini kullanma,

·         Hayal gücü ve yaratıcılıklarını kullanma,

·         Estetik ve motor koordinasyonu geliştirme,

·         Konsantrasyon ve dinleme becerilerini geliştirme olarak sıralanabilir.

Bütün bunlar  çocukta güven duygusu , yetenek ve algılamayı geliştirme  yönünde yararlı olur.Bu egzersizler ile öğrencilerin eğlenmesi ve yeteneklerini geliştirmesi beklenir.Bu hareketler çeşitli süreler içinde cümle uzunluğu göstermeyi  hedefler.Çeşitli ses uzunlukları ve zaman değişiklikleri içinde öğrenci iç duygularında  zaman-mekan  ve enerji geliştirmeyi amaçlar.

Dalcroze yaklaşımı  çocukların kulak , göz , beden ve akıl  arasında daha keskin iletişim kurmalarına yardım eder.Çocuklar dinlemede ve cevap vermede  daha dikkatli ve katılımcı hale gelirler.           

Dalcroze Metodunu Kullanabilecek  Meslek Grupları Nelerdir?

Müzikten hoşlanan ve müziğin nasıl işlediği hakkında daha çok şey bilmek isteyen a

·         Amatör ve dinleyiciler,

·         Müzikal becerilerini geliştirmek ve sözsüz iletişimi anlamak isteyen İcracı müzisyenler ,şefler ,dansçılar,aktörler  ,terapistler,

·         Uygulamada Dalcroze kavram ve tekniklerini kullanarak eğitim düzeylerini arttırmak isteyen müzik öğretmenleri,

·         Müzik ve hareketi kullanmayı becerileri arasına katarak, sınıf yönetiminde  bu yöntem sayesinde sınıf ortaklığı ve takım ruhunu  cesaretlendirmek isteyen sınıf öğretmenleri    bu yöntemi eğitimde kullanmaktadır.

DALCROZE METODUNUN UYGULANDIĞI  ÖRNEK PROGRAM İÇERİĞİ

İlk  sınıflardaki çocuklar danslarla desteklenmiş  müzik ile eğlenmeye gereksinim duyarlar.Müzikle yapılan ve başladığı noktaya dönen yürüyüşler veya müzikle bağdaştırılan imgeleme göre hayvan taklidi yapmak bu çocuklar için uygun çalışma örnekleridir.Daha ileri sınıflardaki çocuklar yürüme , el çırpma  ve konuşmaya ihtiyaç duyarlar.Bunları yaparken birbirlerine dönük olarak çeşitli ritmik hareketler yaparlar ve hareketler arasında ilişki kurarlar.Böylece çocuk güven duygusu –yetenek-algılama alanlarında gelişme sağlar.

1.KUR

3-4 Yaş Grubu : 3-4 Yaş arasındaki çocukların sınıf içindeki fiziksel aktivitesi şarkı söylemesi, kulak eğitimini hikaye anlatımını ve oyunları içerir. Diyatonik diziye giriş, ritmik ölçüler ve ritmik okuma temellerine bu yaş çocuklarında giriş yapılır.

4-5 Yaş Grubu : Bu yaş grubuna ait fiziksel aktivite sınıfı, şarkı söyleme, kulak eğitimi, ritmik hareketi, hikaye ve şiirleri ve tüm bu aktivitelere oyun desteğini içerir. Çocuklar müziğin temelini kapsayan diyatonik diziye giriş yaparlar ve ritmik örnekleri, ölçü sözcüklerini, müzik notasyonunun temellerini, ritmik kalıpları ve basit ölçüleri öğrenirler.

5-6 Yaş Grubu : Bu yaş grubunun fiziksel aktiviteleri arasında şarkı söyleme, kulak eğitimi, ritmik hareket, hikayeler şiirler ve  oyun destekli müzikler yer almaktadır. Bu sınıfta çocuklar solfej kalıplarını ( do-mi-sol-mi ), ritmik kalıpları, majör ve minör dizileri, basit ve bileşik ölçüleri, müzik cümlelerini, hızlanma ve yavaşlama gibi vurguları, solfej okumayı öğrenmektedirler.

2. KUR

1.Sömestr : Bu dönemde müzik teorisi, aktivite ve ritmik performansa yönelen euryhtmic yaklaşımı ritmik beceriyle müzik arasındaki ilişkiyi geliştirmektedir. Ritmik çalışmalar yoluyla şarkılı oyunlar, hikayeler ve vurmalı çalgılar ile çocukların müzik becerisi kazanmaları sağlanır. Vuruşlar, süre değerleri, tempo, vurgu, vuruş, artikülasyon, ritm, ölçü sayısı, birim zamana düşen vuruş sayısı vs. öğretimi ile, hareketleri yönlendirmeyi öğrenirler. Bu kur temel ritmik ve melodik şekilde yazılmış ritmik rotasyonu okumayı sağlıyor.

2. Sömestr : Müzik teorisi ve performansından oluşan müziksel aktivite, eurhythmics yoluyla işitme yeteneği, ritmik beden arasındaki müzik ilişkisini geliştirmektedir. Ritmik egzersizler yoluyla şarkılı oyunlar ve vurma çalgılar ile öğrencinin müziksel bakış açısını ve müzik becerilerini geliştirmek amaçlanmaktadır. Bu sömestrde çalışılacak konular ise şöyledir ; vuruş, süre, tempo, ritm, ölçü sayısı ve  yönetim becerileri. Yine 2. sömestrin 2. bölümünde ise kanon poliritmik ve  komple bileşik ölçü kalıplarını ritmik ve melodik notasyon ve dikte, solfej kalıpları, armoniye giriş ve bu alanlarla ilgili yaratıcı çalışmalar yer almaktadır.

DALCROZE METODUNUN UYGULANMASI

Çocuklar , müzikal uzmanlık ve doğaçlamayı çalışırlarken  , fiziksel hareket ve  ve  işitmenin kombinasyonunu  tecrübe ederler (Blom,1964).Piyano ile Dalcroze yöntemine şöyle  örnek verilebilir ;

·         Öncelikle ses aralıkları içinde kalın ve ince sesler  çocuğa kavratılır.Örneğin kalın sesi hayvanlardan ayı , ince sesi kuş ile imgelendirmek  çocuğun tınılar arasındaki farka göre beden diliyle bu tınıları ifade etmesi istenir.Çocuğa ince ve kalın ses kavratılır.

·         Sonra orta do (middle c ) öğretilir ve çeşitli oktavlarda  do ‘lar çalınarak , do’ların tizden pese veya pesten tize  olan yönleri kavratılır.Yine çocuğun imgelem dünyasında çeşitli nesneler yardımıyla do seslerinin kavratılması sağlanabilmelidir. ( Ormanda hayvanların yaptığı bir toplantıda sırayla her hayvanın  göl kenarındaki toplantıya  küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe gelmeleri şeklinde çocuğa  imgelem çalışması ile destek verilebilir).

·         Papağan yöntemiyle çocuğa do-re-fa-sol-la tonlarından başlayarak bu küçük ezgi  çocuğa söyletilir  ve tek  parmak ile  piyanoda çocuğa bu küçük ezgi çaldırılır.

·         Tüm bu aşamalardan sonra çocuk artık doğaçlama yapmaya hazır hale gelir.Öğrendikleriyle piyano üzerinde  küçük gezintilere başlar

Dalcroze yaklaşımı  çocukların kulak , göz , beden ve akıl  arasında daha keskin iletişim kurmalarına yardım eder.Çocuklar dinlemede ve cevap vermede  daha dikkatli ve katılımcı hale gelirler.           

Dalcroze yaklaşımı öğretimde  ritmik hareketlerin ve müzikal konseptin anlaşılmasını içerir.Müzikal konseptin öğrenilip anlaşılmasında ritmik hareketlere yer verir. Her yaştan ve her gruptan kişilerin müzikal gelişiminde  yaklaşım üç bölümdür;

1.Ritmik hareketlerin  bütünleşmesi

2.Kulak eğitimi

3.Doğaçlama  yı içerir.

DALCROZE METODUNU KULLANABİLECEK MESLEK GRUPLARI NELERDİR?

·         Müzikten hoşlanan ve müziğin nasıl işlediği hakkında daha çok şey bilmek isteyen amatör ve dinleyiciler,

·         Müzikal becerilerini geliştirmek ve sözsüz iletişimi anlamak isteyen İcracı müzisyenler ,şefler ,dansçılar,aktörler  ,terapistler,

·         Uygulamada Dalcroze kavram ve tekniklerini kullanarak eğitim düzeylerini arttırmak isteyen müzik öğretmenleri,

·         Müzik ve hareketi kullanmayı becerileri arasına katarak, sınıf yönetiminde  bu yöntem sayesinde sınıf ortaklığı ve takım ruhunu  cesaretlendirmek isteyen sınıf öğretmenleri    bu yöntemi eğitimde kullanmaktadır.

Sonuç olarak; bütün bedeni kullanarak  sadece  zihinsel ve duygusal değil  ,  iç güdüsel olarak yani müziğin fiziksel olarak algılanması  ile  müziğin ritmini çocuğun bedeninde  hissetmesi öğretilir. Müzik  bedensel devinimlere eşlik ederken ,  bedensel devinimlerde  müziğe eşlik eder. Böylece müzik uygun bedensel devinimlerle  somutlaşır  ,  anlam   kazanır  ve işlevselleşir. Çocuk belirli  müziksel ögeleri bedensel devinimlerle  ifade eder. Çocuğun icra yeteneklerinin geliştirilip , müzikal cümleleri  

KAYNAKÇA

Bamberger,J. (1991). The mind behind the musical  ear: How children don’ think and what we       can do about it .New  York :Simon and Schuster  Press

Blom, E.(1964) . Grove’s Dictionary of Music and musicians.St. Martin’s  Press.

Carter,W (1983). Methods and Perspectives in Urban Music Education. Washington:I. University Press of America

Doğan. F. &Altay, F. (1996).Sportif ve ritmik jimnastik. Ankara :Ünal ofset

Monica Dale/Dalcroze course schedule faculty .Dalcroze.org.U.S.A.

Dalcroze Eurhythmics, http:// www.musicalretreat.org /electives.html.

Dalcroze Metod, http://www.dalcroze.usa.org /2000 , İnstitut Jaques Dalcroze.

Dalcroze Methodology, http://jeffcoweb.jeffo.k12.co.us/isu/music/dalcroze.html  Jefferson County Public Schools, Music Department

Dalcroze Society  of  America-Training  and scholarships, http://www.dalcroze.usa.org/training.htm

Dutoit, J. (1990). Endangered minds :why children don’t think and what we can do about it .

Koç,Ş. (1994)  Spor Psikolojisine Giriş .İzmir ,Medikal Yayıncılık Tic.ltd.Şti.

Music Education Beyond The Mozart Effect // neurosscience for kids –Music education http // faculty washington . edu / chudler /dl.html

Pamir,L. Çağdaş Piyano Eğitimi.İstanbul :Beyaz  Köşk(Müzik Sarayı) Yayınları

See, F. (1971) . Rhythm and movement // Applications of Dalcroze Eurhythmics.

What is the rhythmic gymnastic , http://home.eol.ca/kalev/History.htm

Yönetken , B. (1952) Okulda müzik öğretimi ve öğretim metodları. İstanbul : Milli Eğitim Basımevi.

Zorn , J. Listening to Music . New  Jersey : Simon and Schuster  Press.

Alıntı: http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/bildiri/G-Erdal_3.html

DAHA FAZLA İÇERİK İÇİN
YOUTUBE KANALIMIZA ABONE OLUN